Motivatie - Wat is het, en beter nog, hoe kom je eraan?

Geplaatst op dinsdag 22 december 2020 in Blog

Motivatie: een onderwerp waar ik als diëtist niet omheen kan. Want, hoe gemotiveerder je bent om je patronen daadwerkelijk te veranderen, hoe groter de kans op (duurzaam) resultaat. Dat moge duidelijk zijn.
Als ik aan degene die tegenover mij zit vraag of deze gemotiveerd is, dan krijg ik daar vaak een positieve reactie op. Natuurlijk is er motivatie, want wie wil er nou niet fitter, gezonder en vitaler door het leven?! Het klinkt zo simpel; ik wil wat, dus ik ga het doen. In de praktijk blijkt het echter een stuk gecompliceerder. Iets willen is simpelweg niet voldoende om het daadwerkelijk te gaan doen, of te laten. Was dat maar waar! Hoe heerlijk zou dat zijn. Zo wil ik zelf graag dagelijks mijn mindfulness/meditatie oefeningen doen, maar word ik toch nog regelmatig ‘geleefd’ en meegenomen in mijn (overvolle) gedachtewereld. Ik weet het, ik wil het.. Maar toch lukt het regelmatig niet.

Bereidheid: van willen naar dóen
Iets willen is dus, helaas, niet afdoende om daadwerkelijk tot blijvende verandering te komen. Het vergt o.a. bewustwording, planning én het is een grillig proces van vallen en opstaan. Om ‘willen’ om te zetten in ‘doen’ is een flinke portie bereidheid nodig. Want vaak betekent het dat we iets moeten veranderen wat best heel prettig is op het moment zelf (hallo chips, chocolade & Netflix), om te komen waar we willen (zoals een betere conditie, fitter, minder medicatie of meer zelfvertrouwen). Ofwel; ben je bereid om het korte termijn comfort in de hoek te zetten, om ervoor te zorgen dat je kunt handelen naar hetgeen wat écht belangrijk voor je is?

Van de begaande paden
Uiteraard gaat het niet alleen om korte termijn comfort. Het heeft voornamelijk te maken met ingesleten patronen. Om mijn eigen voorbeeld te verduidelijken: in tijden van drukte is het mijn eerste reactie (ingesleten patroon) om nog maar een tandje bij te zetten. Geen pauze, maar nog even snel dat mailtje of telefoontje, thuis doorwerken i.p.v. sporten etc. Op het moment zelf lijkt het wenselijk; dan is het tenslotte maar weer gedaan. In de praktijk komt het er vaak op neer dat ik aan het eind van de week vermoeider en gestrester ben en daarmee een minder leuke partner en moeder. Mijn ingesleten patroon helpt me op lange termijn dus totaal niet. Het dagelijks invoegen van een ademhalings- of andere mindfulnessoefening doet dat wél. Ook al kost me dat, gevoelsmatig, veel tijd. Ik ben mij inmiddels bewust van mijn, niet werkende, patroon. Nu komt het neer op mijn bereidheid: doe ik tóch een oefening ondanks mijn eerste reflex (doorwerken, doorwerken on repeat)? In veel gevallen, zo ook in mijn eigen, is het resultaat niet direct merkbaar, maar loont het zich op (lange) termijn.

Fasen van gedragsverandering
Herken je iets van bovenstaande? Over het algemeen hebben we allemaal onze ‘strijd’ met niet werkbare, ingesleten patronen en de hobbels die bij verandering horen. De vraag is of het belangrijk genoeg is om het aan te pakken: ben je gemotiveerd? En wanneer gaat dit over in daadwerkelijke verandering? Vanuit de psychologie spreken ze over de fasen van gedragsverandering: stages of change. Hierbij gaan ze uit van 5 fasen die doorlopen moeten worden om tot daadwerkelijke gedragsverandering te komen:
1. Ontkenning (precontemplatiefase) – In deze fase ben je je nog niet bewust van een probleem. Er is geen noodzaak en interesse om iets te veranderen. ‘’Ik heb geen last van mijn gewicht en medicatiegebruik.’’
In mijn geval: ‘’Het is geen probleem om mijn pauze te gebruiken om extra werk te verzetten, hard doorwerken is goed.’’
2. Erkenning (contemplatiefase) – In deze fase komt het besef dat je het anders zou willen. Je krijgt last van je gewicht, aflatende conditie of torenhoge stressniveau. Wel is er twijfel of weinig vertrouwen. Je bent in tweestrijd. ‘’Heeft het wel zin om nu gezonder te gaan eten met de feestdagen voor de deur? In deze tijd van Corona lukt het me toch niet.’’
Inmiddels besefte ikzelf dat steeds maar doorgaan een averechts effect heeft op mijn gestel en gemoedstoestand. Bij mij kwamen de volgende gedachten op: ‘’Hoe moet ik dit aanpakken? Meditatie is zweverig en werkt niet voor mij, het lukt mij nooit om dat toe te passen.’’
3. Verkenning (preparatiefase) – Je bent tot de conclusie gekomen dat er daadwerkelijk iets moet veranderen en gedurende deze voorbereidende fase ben je bereid om hiermee aan de slag te gaan, al zie je er wel tegenop. In deze fase onderzoek je hoe je verandering kunt aanbrengen. Je bedenkt bijvoorbeeld wat een geschikt alternatief voor een koek zou kunnen zijn, in de loop van de middag (snackattack!).
In mijn geval ben ik gaan onderzoeken of ik een mindfulness cursus kon volgen en erover opschrijven wat ik zou willen qua dagindeling; wat zou ik kunnen doen om meer pauzes/ rustmomenten te creëren en mij hieraan te houden? Hoe ziet mijn dag er dan uit?
4. Actiefase – In deze fase, het spreek voor zich, lukt het daadwerkelijk om tot actie te komen. Het lukt nu om de koek te laten staan en een stuk fruit te eten.
Ik heb een mindfulnesstraining gevolgd en ben de pauzes bewust gaan inplannen, samen met de oefeningen.
5. Handhaving – Het lukt in deze fase al enige tijd om de nieuwe acties vol te houden. Dit gaat steeds gemakkelijker: er zijn nieuwe gewoonten aangeleerd.
Ik ben mij bewust van de keuzes die ik maak en handel naar wat ik belangrijk vind. Dagelijks doe ik, al soms maar 10 minuten, mijn oefeningen en kies ik ervoor mijn pauzemomenten niet meer in te vullen met werkzaamheden.

Zoals je ziet gaat verandering niet over één nacht ijs. Het is een proces. Het is daarbij ook heel normaal dat je terugvalt in eerdere fasen, wanneer het bijvoorbeeld een periode niet lukt om je nieuwe acties toe te passen of uit te voeren. Dit hoort dan ook bij het proces van gedragsverandering. Het kost tijd, moeite en energie om tot nieuwe gewoonten te komen, hoe gemotiveerd je ook bent. Het gaat met vallen en opstaan. Het gaat er niet om dat je niet valt. Het gaat erom dat je na het vallen weer opstaat! Dit opstaan gaat uiteindelijk steeds makkelijker en sneller.
Gelukkig zijn er een heleboel tools en oefeningen om je te helpen bij het doorlopen van het proces om te komen tot duurzame gedragsverandering. Hierover in een volgend blog meer!
 
Marjolein schreef deze blog voor www.iamafoodie.nl